Wydarzenia gospodarcze ostatnich lat w Europie i na świecie w coraz większym stopniu wpływają na szwedzką gospodarkę i tamtejszy rynek pracy. Znajduje to również odzwierciedlenie w sektorze budowlanym i na rynku materiałów w Szwecji, gdzie zwiększa się liczba zagranicznych wykonawców rozpoczynających działalność oraz powstaje coraz więcej sieci handlowych oferujących wyroby budowlane.
Ostatnie słabe warunki ekonomiczne w Szwecji i Europie miały duży wpływ na rynek budowlany i sprzedaż materiałów. Jednak według ekspertów najbliższych pięć lat związanych będzie ze znacznymi wyzwaniami i możliwościami sektora budowlanego oraz rynku produktów budowlanych. Wśród czynników, które będą miały znaczny wpływ na różne obszary tego rynku, wymienić należy efekty ROTavdraget (odpis podatku za prace remontowe), e-handel, rewitalizację starych zasobów mieszkaniowych, wdrożenie dyrektyw UE, zmniejszenie zużycia energii w lokalach mieszkalnych i komercyjnych, internacjonalizację rynku budowlanego i rynku nieruchomości w Szwecji czy rosnące ceny materiałów budowlanych.
Kierunek mieszkaniówka
Zdaniem szwedzkich ekspertów w ciągu najbliższych lat całkowite potrzeby w zakresie nowo wybudowanych mieszkań osiągną poziom 35-40 tys. mieszkań rocznie - wynika to z konieczności sprostania skumulowanemu deficytowi mieszkań oraz przyszłym potrzebom w tym zakresie. Popyt na mieszkania jest duży - ich niedobór istnieje obecnie w 135 spośród 290 gmin. Warto mieć na uwadze m.in. plany inwestycyjne w rejonie stolicy. Partie koalicji rządowej wraz z władzami Sztokholmu oraz podsztokholmskich gmin Nacka, Solna, Järfälla zapowiedziały budowę w najbliższych latach 78 tys. nowych mieszkań, a także dziewięciu nowych stacji sztokholmskiego metra. Wartość planowanej inwestycji budowy metra, wraz z nowym taborem i wyposażeniem, wyniesie 257 mld SEK. Przewiduje się także, że do 2030 roku liczba mieszkańców w regionie sztokholmskim wzrośnie z 2,1 mln do 2,6 mln.
Wielki szwedzki remont
W związku ze wzrostem zainteresowania przebudowami i odnawianiem starych zasobów mieszkaniowych dostawcy materiałów budowlanych powinni swoją uwagę skoncentrować na tego rodzaju inwestycjach. Wziąwszy pod uwagę wcześniejszy, słaby rozwój i zaniedbania w zakresie przebudowy budynków wielorodzinnych, a także zwiększony wolumen inwestycji, rozpoczętych w roku 2009, można sądzić, że modernizacja starszych zasobów mieszkaniowych rozpoczęła się na dobre. Zagwarantowanie pożądanego tempa odnawiania szwedzkich zasobów budynków wielorodzinnych stanowi jedno z największych wyzwań społecznych w najbliższym czasie. Dodatkowym utrudnieniem jest fakt, że budynki te powinny zostać zmodernizowane pod kątem efektywności energetycznej. Zgodnie z szacunkami (raport - Industrifakta) ok. 300 tys. mieszkań będzie wymagało renowacji w ciągu najbliższych pięciu lat. Szwecja postawiła sobie za cel zmniejszenie zużycia energii elektrycznej w gospodarstwach domowych o połowę do 2050 roku. Zaostrzone wymogi techniczne w odniesieniu do nowego budownictwa zostały już wprowadzone do przepisów budowlanych przez Boverket (Krajowy Urząd Budownictwa i Gospodarki Mieszkaniowej) i są systematycznie wprowadzane w życie.
W Szwecji istnieje duży zasób domów jednorodzinnych. Według stanu z ostatnich lat osoby prywatne posiadały ok. 3 mln nieruchomości, z czego ok. 2 mln to domy jednorodzinne, a ponad 1 mln to mieszkania spółdzielcze. Liczba domów letniskowych w Szwecji wynosiła 564 tys. Około 70% domów jednorodzinnych - czyli 1,4 miliona - zbudowano przed rokiem 1975. Często spotykane są w nich przestarzałe instalacje elektryczne, nieszczelności, łazienki z nieodpowiednią ochroną przed wilgocią itp. Wprowadzenie odpisu od podatku za prace remontowe miało duże znaczenie dla przyspieszenia znacznej części prac związanych z odnawianiem budynków. Warto dodać, że w tej grupie właścicieli domów jednorodzinnych przewiduje się znaczny wzrost popularności handlu przez internet w ciągu najbliższych kilku lat.
Szwedzi kupują za granicą
Zwiększone umiędzynarodowienie szwedzkiego sektora budowlanego jest konsekwencją pełniejszego wdrożenia dyrektyw UE oraz zmniejszonego popytu na rynku usług budowlanych i remontowych w wielu krajach europejskich, w związku z kryzysem zadłużenia. Warunki dla szwedzkich dystrybutorów materiałów budowlanych się zmieniają, co wpływa zarówno na sprzedaż hurtową, jak i detaliczną. Na tym rynku można zaobserwować wzrost konkurencji poprzez bezpośredni import przez przedsiębiorców i inwestorów oraz wejście na rynek szwedzki dużych zagranicznych marketów budowlanych tj. Bauhaus i Hornbach.
Cztery największe przedsiębiorstwa budowlane w Szwecji - PEAB, NCC, Skanska i JM - kupują większość materiałów budowlanych za granicą. NCC i Skanska mają nawet zagraniczne biura handlowe, aby uczynić proces zakupów efektywniejszym. W ostatnich latach import materiałów budowlanych obliczony dla ok. 40 grup towarów sięgał rocznie 44,6 mld SEK, co stanowi ok. 27% całkowitego zaopatrzenia w materiały budowlane. Dynamicznie rozwija się także handel internetowy. Portal fakturowy e-build (wysyłka i odbiór faktur) już rok po powstaniu miał 4 tys. użytkowników wśród firm budowlanych i deweloperskich. Jego usługi skierowane są przede wszystkim do małych firm nieposiadających własnych systemów fakturowania.
Coraz lepiej postrzegani
Specyfiką szwedzkiego rynku budowlanego jest silna pozycja kilku największych firm budowlanych (w tym wskazanych powyżej), które realizują większość dużych kontraktów. Do rzadkości należy, aby duże przetargi wygrywały firmy spoza Szwecji. Niemniej jednak szwedzki rynek budowlany jest bardzo atrakcyjny dla małych i średnich przedsiębiorstw z branży budowlanej. W tej grupie wyraźnie zaznaczyły już swoją obecność polskie przedsiębiorstwa, które są coraz lepiej postrzegane na szwedzkim rynku. Domenę tych firm stanowią prace wykończeniowe i usługi remontowe, małe inwestycje infrastrukturalne, takie jak szkoły, przedszkola, a także budownictwo indywidualne, tj. budowa domów jednorodzinnych. Pod względem ilościowym Polacy stanowią jedną z najsilniejszych grup wśród zagranicznych pracowników tego sektora. Dobrą opinią cieszy się również oferta materiałów budowlanych z Polski, m.in. okien, drzwi, podłóg, glazury, jak również stali zbrojeniowej, prefabrykatów i konstrukcji stalowych.
Firmy, które poważnie myślą o zaistnieniu na szwedzkim rynku, z pewnością powinny rozważyć zarejestrowanie stałej działalności gospodarczej w Szwecji, co przyczyniłoby się do ich większej stabilności, łatwiejszego dostępu do serwisu i zobowiązań gwarancyjnych, a przede wszystkim - do ich wiarygodności dla potencjalnych odbiorców, co ma istotne znaczenie na rynku szwedzkim. Na takie rozwiązanie zdecydowało się już wiele firm z Polski. Ponadto funkcjonowanie polskiej firmy budowlanej zarejestrowanej w Szwecji pozwoliłoby na zatrudnienie fachowej kadry inżynierskiej, co mogłoby przełożyć się na większą możliwość realizacji projektów w charakterze generalnego wykonawcy.
Co stoi na przeszkodzie?
Główną barierą, jaką mogą napotkać polskie przedsiębiorstwa, jest bardzo silna pozycja związków zawodowych Byggnads w sektorze budowlanym. Dużym utrudnieniem jest również fakt skrupulatnego pilnowania przez związki zawodowe stawek minimalnych, wynikających z umów/układów zbiorowych. Podkreślić należy, że stawki te nie wynikają z przepisów prawa, a właśnie z umów. Mogą one budzić wątpliwości na gruncie prawnym, jeżeli chodzi o ich obowiązywanie, w szczególności w odniesieniu do podmiotów niebędących ich stronami, jednak w większości przypadków są one przestrzegane. Dlatego też większość inwestorów dąży do tego, aby kontrakty, również z firmami zagranicznymi, były przyjęte przez stronę związkową. Dodatkową barierą jest również język. Podstawowa część dokumentacji, obowiązujące certyfikaty, normy oraz szkolenia prowadzone są w języku szwedzkim, w związku z tym znajomość języka angielskiego okazuje się niewystarczająca. Ograniczenie to odnosi się przede wszystkim do kadry inżynierskiej i zarządzającej. Warto w tym miejscu wspomnieć również o nowym (wprowadzonym 1 lipca 2013 r.) obowiązku rejestracji pracowników delegowanych do pracy w Szwecji. Zagraniczni przedsiębiorcy delegujący swoich pracowników do pracy w Szwecji na okres dłuższy niż 5 dni będą mieli obowiązek zgłoszenia tego faktu do Szwedzkiego Urzędu ds. BHP (Arbetsmiljöverket). Więcej informacji na stronie Urzędu (informacja przygotowana w języku polskim) http://www.av.se/languages/polski/delegowanie_pracownikow.
Gdzie szukać wsparcia?
Wsparcie dla polskiego sektora budowlanego oraz promocja oferty polskich materiałów budowlanych jest jednym z priorytetowych zadań Wydziału Promocji Handlu i Inwestycji Ambasady RP w Sztokholmie. Na stronach WPHI Sztokholm w dziale „Przewodnik po rynku" można znaleźć wiele istotnych wskazówek związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej w Szwecji (http://stockholm.trade.gov.pl/pl/rynek). Jeśli planuje się wejście na rynek, warto pogłębić wiedzę, korzystając również z informacji na temat szwedzkiego sektora budowlanego oraz instytucji rządowych i organizacji zajmujących się problematyką budownictwa zawartych w analizie opracowanej przez Wydział (dostępnej na stronach WPHI). Istotną częścią działalności Wydziału jest także pomoc w nawiązywaniu kontaktów pomiędzy polskimi i szwedzkimi przedsiębiorcami, m.in. poprzez udostępnianie baz danych oraz informacji odnośnie instytucji organizujących przetargi.
Gdzie warto się pokazać?
Wydział zaprasza na największe w Skandynawii międzynarodowe targi budowlane NORDBYGG, które odbędą się w dniach 1-4 kwietnia 2014 r. w Sztokholmie. Polska oferta budowlana będzie wspierana przez dwa programy branżowe Ministerstwa Gospodarki: Branżowy Program Promocji Branży Budownictwa oraz Branżowy Program Promocji Branży Stolarki Okiennej i Drzwiowej, które zorganizują w ramach targów dwa stoiska poświęcone tym branżom oraz seminarium dla polskich i szwedzkich przedsiębiorców zainteresowanych branżą stolarki okiennej i drzwiowej.
Gdzie szukać
Informacje na temat przetargów niepublicznych i publicznych w różnych sektorach branży budowlanej można znaleźć, korzystając z adresów następujących stron:
https://eu.eu-supply.com/ctm/supplier/publictenders?B=TRAFIKVERKET
http://www.trafikverket.se/Foretag/Upphandling/Planerade-upphandlingar/
http://www.ted.europa.eu/TED/misc/chooseLanguage.do
Innym źródłem informacji na temat przetargów są płatne serwisy:
http://www.opic.com/sv/Hitta-upphandlingar/ http://www.sverigebygger.se/Company/SE/default.asp
http://www.byggfakta.se
http://www.byggsok.se/default.asp
Ponadto warto śledzić strony szwedzkich gmin (kommuner), na których publikowane są informacje o wszelkich przetargach w gminach (upphandligar), w tym z sektora budowlanego. Listę wszystkich szwedzkich gmin wraz z ich adresami www można znaleźć pod następującym adresem: http://www.skl.se/kommuner_och_landsting/fakta_om_kommuner/kommunadresser
wywiad z Panem Piotrem Urbankowskim, I radcą, Kierownikiem Wydziału Promocji Handlu i Inwestycji Ambasady RP w Sztokholmie (Szwecja)
źródło: artykuł dostępny jest na stronie Builder (link)
